Er bestaan veel misvattingen over de ziekte van Crohn (ZvC, Crohn's disease) en colitis ulcerosa (CU, Ulcerative colitis).  Maar als u er zelf aan lijdt, is het goed om feiten van fictie te kunnen onderscheiden. Laten we het dus meteen over enkele beweringen over ZvC en CU hebben die allesbehalve waar zijn. Het zal niet allemaal groot nieuws zijn, maar het is altijd interessant om wat meer uitleg te hebben.

Als u ooit informatie of advies tegenkomt waarvan u niet zeker bent, raadpleeg dan steeds uw arts.

1. IBD en het prikkelbare darm syndroom (PDS of IBS) zijn hetzelfde:

> Hoewel ze erg op elkaar lijken, zit de clue in de laatste letter (I). Hoewel prikkelbare darm-syndroom (IBS, irritable bowel syndrome) en inflammatoire darmziekte (IBD, inflammatory bowel disease) enkele symptomen gemeen kunnen hebben, zijn ze heel verschillend. ^1,2
IBD, waaronder colitis ulcerosa (CU, ulcerative colitis) en de ziekte van Crohn (CD) vallen, is een ziekte die geassocieerd wordt met chronische ontsteking van het spijsverteringskanaal en die reageert op behandelingen gericht op het immuunsysteem. IBS is een 'functionele aandoening' die geen aanwijsbare oorzaak heeft en beheersbaar is met aanpassingen aan de levensstijl en behandelingen die de symptomen rechtstreeks aanpakken.^1-3
Hoewel er bij IBS soms sprake is van ontsteking, zal deze nooit zo erg zijn als de ontsteking die kenmerkend is voor IBD.^1,2

2. ZvC en CU wordt veroorzaakt door stress:

> Dit is een controversieel onderwerp, maar het komt erop neer dat er geen harde bewijzen zijn dat stress ZvC en CU veroorzaakt.^4,5 Er zijn echter zeker genoeg gegevens beschikbaar om een of ander verband tussen stress en het verloop van de ziekte te suggereren.^4,5

Bewijs verzamelen is lastig omdat 'stress' ingewikkeld en moeilijk te meten is, laat staan te correleren met iets als ZvC en CU.⁴

Ondanks de nieuwe gegevens die vandaag beschikbaar zijn, blijft de consensus dus dat hoewel stress symptomen kan veroorzaken of verergeren, de rol ervan bij de aanzet van IBD niet is aangetoond.⁵ Praat met uw arts of IBD-verpleegkundige als uw aandoening overmatige stress of angst veroorzaakt.

3. ZvC en CU is een ingebeelde ziekte:

> Nog een misvatting van mensen die denken dat IBD en IBS hetzelfde zijn.

Ondanks dat ze enkele vergelijkbare symptomen delen, is er geen aanwijsbare biologische oorzaak voor de symptomen van IBS.³

Bij IBD ligt dat echter helemaal anders. De symptomen van ZvC en CU zijn niet psychosomatisch – ze worden veroorzaakt door de zeer echte en actieve ontsteking van de darmwand.6 Wetenschappers aanvaarden dat psychologische factoren het verloop van de ziekte kunnen beïnvloeden.^5,6

4. ZvC en CU wordt veroorzaakt door glutenintolerantie:

> Dit is waarschijnlijk het gevolg van het feit dat sommige mensen die aanvankelijk met ZvC en CU zijn gediagnosticeerd daarnaast nog een glutenallergie blijken te hebben, coeliakie genaamd, die chronische intestinale ontsteking veroorzaakt bij het innemen van gluten. Sommige mensen blijken beide tegelijkertijd te hebben.⁷

In tegenstelling tot coeliakie weten wetenschappers niet precies wat ZvC en CU veroorzaakt – maar het wordt niet veroorzaakt door de opname van gluten.⁷

Sommige mensen met ZvC en CU beweren dat een glutenvrij dieet hun symptomen verlicht, maar dit is hoogstwaarschijnlijk te wijten aan het opgeblazen gevoel, de diarree en de buikpijn die gluten lijkt te veroorzaken bij een subgroep patiënten, en die volledig afzonderlijk bestaat van IBD.⁸

5. ZvC en CU kunnen worden genezen door je dieet aan te passen:

> Sinds kort alweer een controversieel onderwerp, maar geen enkel speciaal dieet heeft bewezen tot een klinische verbetering van ZvC en CU te leiden.⁸

Dit is deels te wijten aan het feit dat de effecten van bepaalde voedingsmiddelen op IBD ongelooflijk moeilijk te bestuderen en te meten zijn,9 wat betekent dat er geen onweerlegbaar bewijs is dat kan staven dat bepaalde diëten de ziekte veroorzaken of verergeren. Bepaalde voedingsmiddelen lijken de symptomen bij sommige mensen echter te verergeren.⁹

ZvC en CU worden gekenmerkt door langdurige remissieperioden,⁶ dus het is meer dan waarschijnlijk dat iedereen die zichzelf 'geneest' door middel van een dieet gewoon van een lange periode zonder symptomen geniet. Praat met uw arts of verpleegkundige over eventuele veranderingen die u in uw dieet wilt doorvoeren.

6. ZvC en CU leiden uiteindelijk tot darmkanker:

> Een angstaanjagende uitspraak, maar gelukkig ook niet waar.

Het is belangrijk om te beseffen en te aanvaarden dat als uw ziekte uw dikke darm aantast, u een verhoogd risico op darmkanker loopt, maar daar blijft het dan ook bij: een hoger risico eerder dan een zekerheid.⁶

Omdat uw medische zorgverleners zich hiervan bewust zijn, zult u zelfs veel vaker worden gecontroleerd dan wanneer u geen ZvC en CU zou hebben.⁶ Dus hoewel u een iets hoger risico loopt, is het ook waarschijnlijker dat als u het wel zou ontwikkelen, het vroegtijdig wordt opgemerkt. Praat hierover met uw arts als u meer informatie wilt.

7. Mensen met ZvC en CU worden uiteindelijk geopereerd:

> Ten eerste is een operatie niets om bang voor te zijn: een goed getimede chirurgische ingreep kan een langere remissie en een betere levenskwaliteit tot gevolg hebben.¹⁰ Maar dat neemt niet weg dat een operatie wel nodig moet zijn.

Uw arts zal een operatie enkel aanbevelen als dat nodig is, en het aantal ingrepen bij mensen met ZvC en CU daalt – mogelijk door de opkomst van nieuwe en doeltreffende behandelingen.⁶ Schattingen variëren aanzienlijk, maar uit gegevens blijkt dat slechts 18-35% van de mensen met ZvC en CU binnen 5 jaar na diagnose onder het mes moet.⁶ Uw arts zal een chirurgische ingreep alleen met u bespreken als en wanneer hij of zij van mening is dat u er baat bij kunt hebben.

8. Vrouwen met ZvC en CU kunnen/mogen geen kinderen krijgen:

> Onzin.

Er is geen bewijs dat een goed gecontroleerde ZvC en CU de vruchtbaarheid of het resultaat van een zwangerschap beïnvloedt in vergelijking met de algemene bevolking.¹¹

De meeste geneesmiddelen voor ZvC en CU kunnen tijdens de zwangerschap worden genomen, met uitzondering van methotrexaat, dat bij voorkeur enkele maanden voor de geplande conceptie bij zowel mannelijke als vrouwelijke patiënten moet worden stopgezet.¹¹

Praat ALTIJD met uw arts als u zwanger wenst te worden. De inhoud van dit artikel is uitsluitend bestemd voor informatieve en educatieve doeleinden. Het vervangt geen medisch advies. Raadpleeg uw behandelende arts of een lid van uw IBD-team voor specifieke gezondheidskwesties en/of vragen.

^{1.    Quigley EM. Overlapping irritable bowel syndrome and inflammatory bowel disease: less to this than meets the eye? Therap Adv Gastroenterol. 2016;9:199-212.
2.    Barbara G, Cremon C, Stanghellini V. Inflammatory bowel disease and irritable bowel syndrome: similarities and differences. Curr Opin Gastroenterol. 2014;30:352-358.
3.    El-Salhy M. Irritable bowel syndrome: diagnosis and pathogenesis. World J Gastroenterol. 2012;18:5151-5163.
4.    Camara RJ, Ziegler R, Begré S, Schoepfer AM, von Känel R. The role of psychological stress in inflammatory bowel disease: quality assessment of methods of 18 prospective studies and suggestions for future research. Digestion. 2009;80:129-139.
5.    Sajadinejad MS, Asgari K, Molavi H, Kalantari M, Adibi P. Psychological issues in inflammatory bowel disease: an overview. Gastroenterol Res Pract. 2012;2012:1-11.
6.    Malik TA. Inflammatory bowel disease: historical perspective, epidemiology, and risk factors. Surg Clin North Am. 2015;95:1105-1122.
7.    Pascual V, Dieli-Crimi R, López-Palacios N, Bodas A, Medrano LM, Núñez C. Inflammatory bowel disease and celiac disease: overlaps and differences. World J Gastroenterol. 2014;20:4846-4856.
8.    Herfarth HH, Martin CF, Sandler RS, Kappelman MD, Long MD. Prevalence of a gluten-free diet and improvement of clinical symptoms in patients with inflammatory bowel diseases. Inflamm Bowel Dis. 2014;20:1194-1197.
9.    Lee D, Albenberg L, Compher C, et al. Diet in the pathogenesis and treatment of inflammatory bowel diseases. Gastroenterology. 2015;148:1087-1106.
10.    Vinna A, Cohen L, Lawrence M, Thomas M, Andrews J, Moore J. Early surgery in Crohn’s disease a benefit in selected cases. World J Gastrointest Surg. 2016;6:492-500.
11.    Schulze H, Esters P, Dignass A. Review article: the management of Crohn’s disease and ulcerative colitis during pregnancy and lactation. Aliment Pharmacol Ther. 2014;40:991-1008.}

C-ANPROM/BE/IBDD/0317 – Sept 2024